รู้จัก การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง จากสนามรบถึงเวทีโลก

การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง

ใน การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง ที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษสมัยโบราณ เดิมทีใช้ฝึกฝนนักรบเพื่อป้องกันตัวและต่อสู้กับศัตรู ปัจจุบันได้พัฒนาเป็นกิจกรรม ที่ฝึกเพื่อสุขภาพ และการเรียนรู้วัฒนธรรมไทย ในปี พ.ศ. 2554 กระบี่กระบองได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ซึ่งถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญ ของการอนุรักษ์อย่างเป็นทางการ

  • สัญลักษณ์ของภูมิปัญญาไทย เป็นคุณค่าที่ควรรักษาไว้
  • เป็นการแสดงความเคารพต่อครูบาอาจารย์และมรดกทางภูมิปัญญา
  • ทัศนคติของคนรุ่นใหม่ที่เปลี่ยนไปและองค์ความรู้ที่จำกัด

ทำไม กระบี่กระบอง ถึงมีความสำคัญ ต่อคนไทย?

การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง ไม่เพียงแต่เป็นการรักษาศิลปะการต่อสู้เท่านั้น แต่ยังเป็นการรักษารากเหง้า และ อัตลักษณ์ของชาติไทย กระบี่กระบองสะท้อนให้เห็นถึง

  • การสืบสานภูมิปัญญาและอัตลักษณ์ของชาติไทย

การเล่น กระบี่กระบอง เป็นสัญลักษณ์ของภูมิปัญญาไทย ที่สืบทอดกันมาหลายศตวรรษ ปัจจุบัน (พ.ศ. 2568) ยังมีการสอนศิลปะนี้ในหลายโรงเรียน และสถาบัน เช่น มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และสถาบันพลศึกษา ที่บรรจุไว้ในหลักสูตรพลศึกษาอย่างเป็นทางการ

  • การปลูกฝังคุณธรรมและวินัยผ่านศิลปะการต่อสู้

ทุกการฝึกเริ่มต้นด้วย พิธีไหว้ครู ซึ่งมักจัดขึ้นช่วง ต้นเดือนมกราคมของทุกปี เพื่อแสดงความเคารพต่อครูบาอาจารย์ ถือเป็นช่วงเวลาที่ผู้เรียน ได้ระลึกถึงคุณค่า ของการสืบทอดศิลปะไทย

  • การส่งเสริมสุขภาพกายและจิตใจ

การร่ายรำและต่อสู้ในกระบี่กระบอง ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง และมีสมาธิ อีกทั้งยังเป็นการออกกำลังกาย ที่ใช้เวลาฝึกเฉลี่ย วันละ 1–2 ชั่วโมง ซึ่งเหมาะสมกับการฝึกในโรงเรียน และสถาบันกีฬาในปัจจุบัน

นอกจากนี้ การฝึกกระบี่กระบอง ยังช่วยปลูกฝังความสามัคคี ในการฝึกและต่อสู้ ความอดทน มีน้ำใจนักกีฬา และความเคารพในครูบาอาจารย์ ซึ่งเป็นคุณค่าที่สังคมไทยควรรักษาไว้

ที่มา: สืบสานศิลปะวัฒนธรรมกระบี่ กระบอง (8 สิงหาคม 2013) [1]

กระบี่กระบอง เชื่อมโยงกับ ประวัติศาสตร์ อย่างไร?

การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง
  • หลักฐานทางประวัติศาสตร์: กระบี่กระบองปรากฏหลักฐานมายาวนาน ตั้งแต่สมัยอยุธยา และธนบุรี เป็นวิชาที่บรรดาทหาร และชนชั้นปกครองใช้ฝึกฝน เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการปกป้องแผ่นดิน
  • รากฐานของศิลปะการต่อสู้: ท่วงท่าและกระบวนรำหลายส่วน มีความเชื่อมโยงกับวิชาการต่อสู้แขนงอื่นๆ เช่น มวยไทยโบราณ และเป็นพื้นฐานของการใช้อาวุธในราชสำนัก ย้อนไปในอดีตนั้นกระบี่กระบอง ถือเป็นมหรสพสำคัญ ที่ถูกจัดแสดงในงานพระราชพิธี และงานเฉลิมฉลองของชาติมาตั้งแต่ สมัยกรุงศรีอยุธยา แสดงให้เห็นถึงสถานะอันสูงส่งของวิชานี้

ที่มา: ประวัติของการเล่นกระบี่ (6 กันยายน 2003) [2]

คุณค่าทาง วัฒนธรรม และเอกลักษณ์ ที่สำคัญ

การรำไหว้ครู: ท่ารำต่างๆ ก่อนการแสดง หรือการฝึกซ้อม เป็นการแสดงความเคารพต่อครูบาอาจารย์ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งสะท้อนถึงขนบธรรมเนียม และจิตวิญญาณแบบไทย

มรดกทางภูมิปัญญา: แต่ละสำนักจะมีเคล็ดวิชา และไม้รำเฉพาะตัว ซึ่งเป็นภูมิปัญญาที่ถูกถ่ายทอดกันมาแบบรุ่นต่อรุ่น แม้ในปัจจุบันนี้ ก็ยังมีคณะกระบี่กระบองบางกลุ่ม ที่ยังคงรักษาการละเล่นตามประเพณีดั้งเดิม โดยจะจัดแสดงเพียงปีละไม่กี่ครั้ง ในช่วงงานฉลองทางศาสนา หรือเทศกาลสำคัญของชุมชนเท่านั้น

ความท้าทาย ในการอนุรักษ์ กระบี่กระบอง

แม้จะมีคุณค่ามหาศาล แต่กระบี่กระบองก็กำลังเผชิญกับ ความท้าทายหลายประการ ที่อาจทำให้ศิลปะแขนงนี้ เลือนหายไป

ทัศนคติของคนรุ่นใหม่ที่เปลี่ยนไป

  • ความน่าเบื่อและไม่ทันสมัย: เด็กและเยาวชนในยุคดิจิทัล อาจมองว่ากระบี่กระบองเป็นวิชา ที่ล้าสมัย น่าเบื่อ หรือมีประโยชน์ในการใช้งานจริงน้อยกว่ากีฬาประเภทอื่นๆ
  • การขาดแรงจูงใจในการเรียนรู้: เมื่อวิชานี้ถูกจำกัดอยู่แค่ ในหลักสูตรพลศึกษาภาคบังคับ อาจทำให้นักเรียนเรียนรู้เพียงผิวเผิน ขาดการต่อยอดอย่างจริงจัง

การถ่ายทอดองค์ความรู้ที่จำกัด

  • ครูผู้สอนที่มีจำนวนน้อย: ผู้เชี่ยวชาญ และครูที่มีความรู้ความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง ในกระบวนท่า และปรัชญาของกระบี่กระบอง มีจำนวนน้อยลง
  • การขาดการเผยแพร่ที่เข้าถึงง่าย: องค์ความรู้ดั้งเดิมมักถูกจำกัดอยู่ในวงแคบ และขาดการนำเสนอ ที่น่าสนใจผ่านสื่อสมัยใหม่

แนวทางใน การอนุรักษ์ และสืบสาน ให้คงอยู่

ในยุคปัจจุบันที่สังคมไทย กำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลง ทางวัฒนธรรมอย่างรวดเร็ว อิทธิพลจากเทคโนโลยี และวัฒนธรรมต่างชาติเข้ามามีบทบาท ในชีวิตประจำวันของคนรุ่นใหม่มากขึ้น ทำให้มรดกทางวัฒนธรรมไทย หลายอย่างเริ่มเลือนหายไป การอนุรักษ์และสืบสาน จึงเป็นภารกิจสำคัญ ที่ทุกภาคส่วนควรให้ความร่วมมือ เพื่อรักษาความเป็นไทยให้คงอยู่ และส่งต่อสู่คนรุ่นต่อไปอย่างยั่งยืน (9 กันยายน 2014) [3]

ส่งเสริม การเรียนรู้ที่สนุก และประยุกต์ ใช้ได้จริง

  1. การเปลี่ยนวิธีการสอน นำเทคนิคการสอนที่สนุกสนาน และสร้างสรรค์มาใช้ เช่น การใช้เกม หรือการแสดงท่ารำประกอบดนตรี ที่น่าสนใจ เพื่อดึงดูดความสนใจของนักเรียน
  2. การเชื่อมโยงกับสุขภาพ การเน้นย้ำประโยชน์ ด้านการออกกำลังกาย การทรงตัว สมาธิ และความยืดหยุ่น ประโยชน์ต่อสุขภาพกาย และจิตใจ ปัจจุบันนี้ กระบี่ กระบอง ยังคงเป็นวิชาสำคัญ ในหลักสูตรพลศึกษา ในระดับมัธยมศึกษา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 (และฉบับปรับปรุง) เพื่อให้เยาวชนได้เรียนรู้ วิชามรดกนี้อย่างต่อเนื่อง

การใช้เทคโนโลยี และสื่อออนไลน์ เผยแพร่

  1. การจัดทำวิดีโอสอน ไม้รำต่างๆ ประวัติความเป็นมา และประโยชน์ของกระบี่กระบอง ในรูปแบบที่ทันสมัย เข้าถึงง่าย สร้างเนื้อหาออนไลน์คุณภาพสูง บนแพลตฟอร์ม YouTube หรือ TikTok
  2. จัดกิจกรรมและเทศกาล การจัดการแสดงกระบี่กระบอง ในงานวัฒนธรรมสำคัญ เช่น งานประเพณีลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ ที่จังหวัดสุโขทัย ซึ่งมีการจัดแสดงเป็นประจำทุกปี (เช่น ในปี พ.ศ. 2567) เพื่อเปิดโอกาสให้ต่างชาติได้เข้าถึง และเรียนรู้อย่างเป็นระบบ ดึงดูดชาวต่างชาติที่สนใจศิลปะการต่อสู้ไทย

สนับสนุน ครูผู้สืบสาน ภูมิปัญญาไทย

ให้การรับรองครูผู้สอน สนับสนุนการฝึกอบรม และรับรองมาตรฐานให้กับครูผู้สอน เพื่อให้มั่นใจได้ว่าการถ่ายทอดวิชา เป็นไปอย่างถูกต้องตามหลักโบราณ บันทึกและรวบรวมองค์ความรู้ จัดทำฐานข้อมูลดิจิทัล เพื่อรวบรวมไม้รำ เคล็ดวิชา และประวัติของสำนักต่างๆ เพื่อป้องกันการสูญหาย

สรุป การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง จากสนามรบสู่ศิลปะ

การอนุรักษ์ กระบี่กระบอง ไม่อาจทำได้เพียงการเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์ หรือเอกสาร แต่ต้องทำให้ มีชีวิต ผ่านการฝึก การเรียนรู้ และการถ่ายทอดต่อไปยังคนรุ่นใหม่ หากทุกภาคส่วนร่วมมือกัน ทั้งโรงเรียน ชุมชน ภาครัฐ และประชาชน กระบี่กระบองจะไม่เพียงคงอยู่ แต่ยังเติบโตอย่างสง่างามในสังคมไทย และเวทีโลก

จะสร้าง กระบี่กระบอง ให้เป็นซอฟต์พาวเวอร์ ได้ยังไง?

การทำให้ กระบี่ กระบอง ยังคงอยู่ได้ ต้องเปลี่ยนเป็น โอกาส โดยผลักดันให้เกิดการยอมรับ ในระดับสากล และดึงดูดผู้ฝึกฝนจากทั่วโลก การนำเสนอภาพลักษณ์ในฐานะ ซอฟต์พาวเวอร์ ด้านศิลปะการต่อสู้ ที่ครบถ้วนทั้งความงาม ความเข้มแข็ง และปรัชญา จะช่วยเพิ่มมูลค่า และสร้างความต้องการในการเรียนรู้ เป็นการอนุรักษ์ที่ยั่งยืนที่สุด เพราะจะทำให้ศิลปะนี้สามารถสร้างรายได้ และรักษาตัวเองได้ในที่สุด

การพัฒนา และต่อยอด กระบี่กระบอง ให้ร่วมสมัย

เพื่อให้ กระบี่ กระบอง ยังคงมีชีวิตในยุคใหม่ ควรพัฒนาให้เข้ากับบริบทปัจจุบัน เช่น การนำกระบี่กระบองมาผสมผสาน กับการแสดงนาฏศิลป์ร่วมสมัย หรือใช้เป็นกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพ และการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม การต่อยอดเหล่านี้ จะช่วยขยายวงกว้างให้ศิลปะการต่อสู้ไทย เป็นที่รู้จักในระดับสากล

Facebook
Twitter
Telegram
LinkedIn
ข้อมูลผู้เขียน

แหล่งอ้างอิง