ทำไมบางคน เลิกเล่นพนันไม่ได้ รู้ทันก่อนจะพัง

ทำไมบางคน เลิกเล่นพนันไม่ได้ แม้รู้ว่าการพนันมีแต่เสีย แต่หลายคนยังหยุดไม่ได้ เพราะมันไม่ใช่แค่เรื่องเงิน แต่เป็นเรื่องของสมอง พฤติกรรม และสิ่งแวดล้อม บางคนรู้ตัวช้า บางคนไม่รู้ตัวเลยว่ากำลัง“ติด”บทความนี้เราจะพาคุณไปดูว่า ทำไมบางคนถึงหลุดออกจากวงจรนี้ ได้ยากกว่าที่คิด

เส้นทางการพนัน พฤติกรรมและสาเหตุหลักการติดพนัน
วิธีสังเกตว่าตนเองหรือคนใกล้ตัว “ติดพนัน”
ผลกระทบจากการติดพนัน และแนวทางการเลิกเล่นพนัน

เส้นทางการพนัน จากพฤติกรรมสู่โรคติดพนัน

พ.ศ. 2556 – WHO และ DSM-5 รับรอง “โรคติดพนัน” American Psychiatric Association เพิ่ม “Gambling Disorder” ในคู่มือวินิจฉัยโรค DSM-5 ถือเป็นการยอมรับว่า “การพนันสามารถเสพติดได้” เช่นเดียวกับสารเสพติด ส่งผลให้หลายประเทศเริ่มจัดบริการ บำบัดผู้ติดพนันอย่างจริงจัง

พ.ศ. 2562 – สสส. และ ThaiHealth เริ่มเผยแพร่ข้อมูล “พฤติกรรมติดพนันในวัยรุ่นไทย” พบว่าคนไทยจำนวนมาก ไม่รู้ว่าการพนันสามารถเสพติดได้ มีการจัดทำอินโฟกราฟิก และคู่มือสังเกตอาการติดพนันเบื้องต้น และเริ่มมีการผลักดันให้รวมพฤติกรรมนี้ในแผนสุขภาพจิตระดับประเทศ

พ.ศ. 2566 – Thai PBS และกรมสุขภาพจิตเผยแพร่ “7 สัญญาณติดพนัน” เน้นการสื่อสารเชิงป้องกัน โดยเฉพาะในกลุ่มวัยรุ่นและผู้ใช้โซเชียล มีการจัดอบรมครู และผู้ปกครองให้เข้าใจพฤติกรรมเสี่ยง เริ่มมีสายด่วนให้คำปรึกษาเบื้องต้นสำหรับผู้ที่เลิกเล่นพนันไม่ได้ (28 พฤศจิกายน 2022) [1]

พฤติกรรมการติดพนัน

หมกมุ่นกับการพนัน คิดถึงแต่เรื่องเล่นพนัน วางแผนหรือหาวิธีเล่นอยู่ตลอดเวลา
อยากเล่นมากขึ้นเรื่อย ๆ ต้องเพิ่มจำนวนเงินหรือความเสี่ยงเพื่อให้รู้สึกตื่นเต้นเหมือนเดิม
เล่นต่อแม้จะเสีย พยายาม “แก้มือ” หรือ “เอาคืน” แม้รู้ว่าอาจเสียมากกว่าเดิม
หงุดหงิดเมื่อหยุดเล่นไม่ได้ มีอารมณ์ฉุนเฉียว เครียด หรือซึมเศร้าเมื่อไม่ได้เล่น
โกหกหรือปกปิดคนใกล้ตัว ไม่บอกความจริงเรื่องการเล่นพนัน หรือซ่อนค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้อง
ใช้การพนันเป็นทางหนีปัญหา เล่นพนันเมื่อรู้สึกเครียด เหงา หรือมีปัญหาส่วนตัว
กระทบชีวิตประจำวัน เสียงาน เสียความสัมพันธ์ หรือมีปัญหาทางการเงินจากการพนัน

สาเหตุหลักที่ทำให้เลิกเล่นพนันไม่ได้

พฤติกรรมเสพติดแบบซ่อนเร้น (Hidden Addiction) ผู้เล่นหลายคนไม่รู้ตัวว่าตนเอง “ติด” เพราะไม่มีอาการทางกายเหมือนการติดยา แต่กลับมีพฤติกรรมหมกมุ่น คิดถึงแต่การพนัน และเล่นซ้ำแม้จะตั้งใจเลิกแล้วหลายครั้ง
สมองติดรางวัลกับการพนัน (Dopamine Loop สมองหลั่งสารอะไร เวลาชนะพนัน ? คำตอบคือ “โดพามีน” ซึ่งเป็นสารแห่งความสุข ที่ทำให้ผู้เล่นรู้สึกเหมือนได้รับรางวัลใหญ่ แม้จะเป็นเงินจำนวนน้อยก็ตาม ทำให้รู้สึกตื่นเต้น และพึงพอใจชั่วขณะ สมองจะจดจำความรู้สึกนี้ และเรียกร้องให้กลับไปเล่นอีกครั้ง
หวังจะได้คืน เล่นต่อเพราะเชื่อว่าครั้งหน้าจะแก้มือได้ ความหวังนี้ทำให้เล่นต่อเรื่อย ๆ จนกลายเป็นหนี้สะสม และยิ่งเล่นยิ่งถลำลึก (1 มิถุนายน 2025) [2]
สิ่งแวดล้อมชักนำ การเห็นคนรอบตัวเล่นพนัน หรือได้รับการชักชวนจากเพื่อน และโฆษณาในโซเชียล ทำให้รู้สึกว่า “ไม่ผิด” หรือ “ใคร ๆ ก็เล่น” สิ่งแวดล้อมที่เอื้อให้เล่นซ้ำ จึงกลายเป็นตัวกระตุ้นสำคัญ ที่ทำให้เลิกได้ยาก

วิธีสังเกตว่าตนเองหรือคนใกล้ตัว “ติดพนัน”

เล่นพนันมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่ความพึงพอใจลดลง
กระวนกระวายใจ เมื่อหยุดเล่นไม่ได้
พยายามเลิกหลายครั้ง แต่ไม่สำเร็จ
หมกมุ่นกับการพนัน คิดถึงแต่การเล่น หรือเอาคืน
เล่นพนันเพื่อหนีความเครียด หรืออารมณ์ลบ
โกหกหรือปกปิดเรื่องเงิน และเวลาที่ใช้ไปกับการพนัน
เสียงาน เสียความสัมพันธ์ หรือมีปัญหาทางการเงิน
ขอยืมเงิน หรือพึ่งพาคนอื่น เพื่อใช้หนี้พนัน

ที่มา: “โรคติดพนัน” กรมสุขภาพจิต ชี้สามารถเกิดได้ในทุกเพศทุกวัย แนะ 10 วิธีเช็กอาการ (20 พฤษภาคม 2025) [3]

ผลกระทบจากการเลิกเล่นพนันไม่ได้

1. ผลกระทบทางการเงินและหนี้สิน

ใช้เงินเกินตัวจนเกิดหนี้สะสม
ขายทรัพย์สิน ยืมเงิน หรือกู้จากแหล่งที่ไม่ปลอดภัย
บางรายถึงขั้นกระทำผิดกฎหมายเพื่อหาเงินใช้หนี้

2. ผลกระทบต่อความสัมพันธ์และสุขภาพจิต

เกิดความขัดแย้งในครอบครัวจากการโกหกหรือปกปิด
ความเครียด วิตกกังวล และภาวะซึมเศร้าอาจตามมา
สูญเสียความเชื่อมั่นจากคนรอบข้างและสังคม

3. ผลกระทบต่อการทำงานและการใช้ชีวิตประจำวัน

ขาดสมาธิในการทำงานหรือเรียน
ละเลยหน้าที่หรือใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการพนัน
เสี่ยงตกงานหรือเสียโอกาสในชีวิตจากพฤติกรรมซ้ำซ้อน

แนวทางการเลิกเล่นพนัน

1. วิธีจัดการพฤติกรรมเสี่ยงด้วยตนเอง

ตั้งเป้าหมายชัดเจนว่าจะหยุดเล่น และจดบันทึกพฤติกรรมทุกครั้งที่รู้สึกอยากเล่น
หลีกเลี่ยงสถานการณ์หรือสิ่งกระตุ้น เช่น แอปพนัน โฆษณา หรือเพื่อนที่ชวนเล่น
ใช้เทคนิคเบี่ยงเบน เช่น ออกกำลังกาย ทำงานอดิเรก หรือฝึกสมาธิ

2. การขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญหรือสายด่วน

ปรึกษานักจิตวิทยา หรือเข้ารับการบำบัดพฤติกรรมเสพติด
ใช้บริการสายด่วนสุขภาพจิต 1323 เพื่อพูดคุยและรับคำแนะนำฟรี
เข้าร่วมกลุ่มสนับสนุน เช่น กลุ่มเลิกพนัน หรือกลุ่มฟื้นฟูพฤติกรรม

3. การเปลี่ยนกิจกรรมและสิ่งแวดล้อมเพื่อเบี่ยงเบนพฤติกรรม

เปลี่ยนกิจวัตรประจำวันให้มีเป้าหมายใหม่ เช่น เรียนรู้ทักษะใหม่หรือทำงานเสริม
ใช้เวลาร่วมกับคนที่ไม่เกี่ยวข้องกับการพนัน
ปรับสภาพแวดล้อม เช่น ลบแอปพนัน ออกจากกลุ่มที่ชวนเล่น และจัดพื้นที่บ้านให้สงบ

สรุป ทำไมบางคน เลิกเล่นพนันไม่ได้ เพราะยิ่งเล่น ยิ่งลึก

สรุปแล้ว ทำไมบางคน เลิกเล่นพนันไม่ได้ เพราะสมองจดจำความสุขจากการชนะ และเรียกร้องให้เล่นซ้ำ พฤติกรรมเสพติดแฝงตัวในชีวิตประจำวันโดยไม่รู้ตัว สิ่งแวดล้อมและความหวังว่าจะ “ได้คืน” ยิ่งทำให้หลุดออกมายากขึ้น ยิ่งเล่น ยิ่งถลำลึก ยิ่งยากจะถอนตัว อย่ารอให้สูญเสียทุกอย่าง ก่อนจะยอมรับว่าตนเอง “ติด” จริง ๆ

ทำไมการพนันถึงทำให้คน “ติด” ได้ง่าย?

เพราะการพนันกระตุ้นสมองให้หลั่ง “โดพามีน” ซึ่งเป็นสารแห่งความสุขที่เกี่ยวข้องกับระบบรางวัลในสมอง เมื่อผู้เล่นชนะหรือเกือบชนะ สมองจะจดจำความรู้สึกดีนั้นไว้ และเรียกร้องให้กลับไปเล่นอีกครั้ง เพื่อสัมผัสความรู้สึกเดิม แม้จะรู้ว่ามีความเสี่ยง หรือเคยเสียเงินมาก่อนก็ตาม

ถ้าอยากเลิก ต้องเริ่มจากตรงไหน?

เริ่มจากยอมรับว่าตนเองมีปัญหา และหยุดหาเหตุผลเข้าข้างตัวเอง หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น เช่น แอปพนันหรือเพื่อนที่ชวนเล่น ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ และเปลี่ยนกิจวัตรให้ห่างจากการพนัน